Świecie

Świecie położone jest na Pojezierzu Pomorskim, w regionie etno-kulturowym Kociewia, u ujścia rzeki Wdy do Wisły, w miejscu, gdzie wysoczyzna morenowa stromo opada w kierunku rzeki. Taka lokalizacja przywodzi na myśl miasto położone na terenach górskich.

Zbiegają się tutaj międzynarodowe drogi E75 (krajowa 1, Gdańsk–Cieszyn) oraz E261 (krajowa 5, Świecie–Wrocław–Kudowa-Zdrój). W odległości 12 km od granic miasta przebiegać będzie autostrada A1. Miasto znajduje się w odległości 4 km od ważnej dwutorowej magistrali kolejowej Gdynia-Śląsk.

Jedno z najstarszych miast polskich; pierwsza wzmianka z 1198 r., kiedy to było stolicą samodzielnego księstwa pomorskiego, władanego przez Grzymisława; w następnym stuleciu Świecie było rządzone między innymi przez Świętopełka i Mściwoja. Po sprowadzeniu na niedaleką ziemię chełmińską Krzyżaków w roku 1226, było ważnym grodem obronnym Pomorza. W 1309 roku, jako ostatni punkt obrony, poddało się zakonowi (Gdańsk zajęto już rok wcześniej).

Świecie, miasto w Dolinie Dolnej Wisły, już od początku swojego istnienia czerpało istotne zyski z tego korzystnego dla rozwoju transportu położenia. Więcej niż prawdopodobne jest też to, że gdyby nie krzyżujące się w mieście szlaki handlowe, w tym bursztynowy, gród warowny i siedziba książąt pomorskich nie wykształciłaby w swoim bezpośrednim sąsiedztwie osady handlowej będącej właściwym zaczątkiem miasta.

W okresie średniowiecza dominująca rolę dla rozwoju Świecia miała Wisła i odbywający się na niej handel. Rzeką spławiano wtedy tratwami większość towarów z południa Polski do Gdańska. W świeckim zamku działały między innymi magazyny soli, a w późniejszych czasach zbudowano nad rzeką kilka spichlerzy.

W XIX wieku znaczenie Wisły dla handlu zaczęło się bardzo szybko zmniejszać. Jej dotychczasową funkcję zaczęły przejmować utwardzone pruskie drogi, a po 1850 również kolej, której pierwszą nitkę prowadzącą przez Pomorze, zbudowano po 1850 (Berlin- Królewiec z bocznicą do Gdańska).

Pierwotnie planowano, aby linia kolejowa biegła przy samym Świeciu. Ostatecznie linia ominęła miasto, a zamulające się coraz bardziej koryto Wisły ostatecznie uniemożliwiło handel. Miasto pozostało bez głównego źródła własnych dochodów.

Odcięte od Wisły, już w latach 60. XIX wieku Świecie zaczęło starać się o budowę kolejowej bocznicy, początkowo od strony Laskowic z którymi to miasto posiadało dogodne połączenie drogowe. Niestety tego projektu nie udało się zrealizować, a Świecie uzyskało połączenie kolejowe z pobliskim Terespolem dopiero w 1888.

Było to połączenie jednotorowe o dużym znaczeniu przemysłowym, w mniejszym stopniu pasażerskim. Wzdłuż linii zbudowano kilka bocznic, w tym dwie najważniejsze prowadzące do cukrowni i młynów, których produkty we wcześniejszych latach były spławiane Wisłą.

Świecie posiada dobrze rozwiniętą komunikację autobusową. Głównym przewoźnikiem jest PKS Bydgoszcz, można tu spotkać także autobusy Veolii Toruń, PKS Grudziądz, PKS Iława, PKS Chojnice, PKS Człuchów i PKS Łódź. Miasto posiada bezpośrednie połączenia autobusowe z Bydgoszczą, Toruniem, Gdańskiem, Łodzią, Poznaniem, Grudziądzem, Koronowem, Chełmnem i in.

Liczba ludności w 1988 roku osiągnęła poziom 25 000, podnosząc Świecie do rangi miasta średniego. Powstały nowe osiedla mieszkaniowe: Kościuszki (4000 mieszkańców) oraz Marianki (ponad 10 000 mieszkańców). Obecnie Świecie jest ważnym ośrodkiem gospodarczym, mieszkaniowym i handlowym województwa kujawsko-pomorskiego. Dawne zakłady celulozy to obecnie nowoczesne i o wiele zdrowsze dla środowiska naturalnego (ISO 14000) zakłady MONDI ŚWIECIE S.A. oraz kooperujące z nimi firmy, charakteryzujące się dynamicznym rozwojem. Ponadto Świecie to duży węzeł drogowy na skrzyżowaniu tras nr 1 i 5.

Zabytki w Świeciu:

• Zamek krzyżacki z lat 1335-1350. Obiekt zabytkowy architektury najwyższej klasy. Zbudowany we włoskim stylu – jedyny na ziemiach północnych. Charakterystyczna krzywa wieża (1/2 metra od pionu) jest najwyższym tego typu obiektem w Polsce. Przeprowadzone w sierpniu 2008 roku pomiary, wykazały, że wieża odchylona jest od pionu w kierunku zachodnim o 106 cm, przy wysokości wynoszącej 34,73m. Tym samym wieża zamku krzyżackiego w Świeciu, jest najwyższą krzywą wieżą w Polsce, na szczyt której mogą wejść turyści.
  
  
  Sama warownia jest niewątpliwym symbolem miasta, a na dziedzińcu odbywają się liczne festyny i koncerty. Od 2002 roku, obiekt jest udostępniony dla odwiedzających, których liczba z roku na rok stale wzrasta.

• Mury obronne (XIV w.), zachowane w znacznym stopniu. W historii oprócz swej imiennej roli, spełniały też funkcje przeciwpowodziowe.
   
• Kościół farny (Stara Fara) to kościół łączący w sobie szereg stylów architektonicznych, od gotyku po barok. Jest tak z tego powodu, że jego budowę rozpoczęto dopiero w 1400 roku i trwała ona przez około 100 lat. Gotyckie jest prezbiterium, środkowa część kościoła nosi cechy przejściowe, natomiast zachodnia wieża zakończona jest nietypowymi, renesansowymi attykami. Wnętrze zaś, niegdyś głównie barokowe, aktualnie wyposażone jest skromnie. W czasie II wojny światowej, a dokładniej podczas wyzwalania miasta przez armię radziecką, kościół uległ poważnemu zniszczeniu. Jego odbudowy podjęto się dopiero w 1983 roku, zakończono w 1988. W 1990 utworzono parafię. Jako ciekawostkę można jeszcze dodać, że kościół ten użyto raz do scen w serialu "Czterej pancerni i pies".
   

• Klasztor pobernardyński z kościołem Niepokalanego Poczęcia NMP. Prawdziwa perełka w śródmieściu miasta. Zbudowany w latach 1692-1720 niewielki rokokowy kościół, o wyposażeniu z okresu panowania Stanisława Augusta oczarowuje swym pięknem. Do świątyni prowadzi wieża bramna datowana na rok 1800 oraz beczkowo sklepione krużganki. W kościele znajduje się obraz Najświętszej Marii Panny, który miał trafić do kościoła w Gdańsku, lecz gdy statek zacumował do Świecia i chciał kontynuować swoja podróż nie mógł odpłynąć z powodu przypływu. Znak ten uznano za cud i postanowiono obraz zostawić w świeckim Kościele i od tego czasu miasto było pod opieką Najświętszej Marii Panny. Obraz dziś znajdujący się w kościele jest kopią – oryginał uległ spaleniu w trakcie pożaru. Sam klasztor skasowano w 1816 roku, jego pomieszczenia wykorzystywane są obecnie przez liceum katolickie.

• Ratusz – budynek w północnej pierzei rynku, zbudowany z jasnej cegły w 1879 roku, w stylu wiktoriańskim. Uwagę przyciąga wysoka, zegarowa wieża, górująca nad placem. Cały obiekt jest blankowany, przypomina zatem obronny zameczek.

• Kamienice mieszczańskie – zbudowane głównie w okresie od 1860 do 1900 roku. Można wśród nich znaleźć wiele interesujących gmachów. Reprezentują wszystkie style architektoniczne XIX wieku. Niektóre sa naprawdę kunsztowne – nic dziwnego – w końcu podczas przenosin miasta, cesarz Wilhelm I, przeznaczył na budynki dzielnicy "Nowy Świat" wielkie sumy.
  
    
• Kościół św. Andrzeja Boboli - potężna bryła neogotyckiej świątyni, zbudowana pierwotnie dla Luteran w latach 1891-1894. W panoramie miasta dominuje jego dwuhełmowa wieża, wysoka na 46 metrów, najwyższy tego typu obiekt w Świeciu. Sam kościół widać niemal z każdego miejsca w mieście, a nawet ze sporej odległości poza nim. W wyposażeniu dominuje neogotyk, a także część sprzętów przeniesionych tutaj ze zniszczonego kościoła na Starym mieście.
   

• Ponadto warto zobaczyć zabytkowe młyny w dzielnicy Przechowo oraz nadwdecki spichlerz z XVIII w.